Iz 52-53
KSIĘGA POCIESZENIA IZRAELA*
SŁUGA PAŃSKI I JEGO DZIEŁO
Pobudka dla Jerozolimy*
Niewola narodu izraelskiego
Budzi się Pan i Jerozolima*
Czwarta pieśń Sługi Pańskiego: Jego cierpienia, śmierć i chwała*
53 1 Któż uwierzy temu, cośmy usłyszeli? na kimże się ramię Pańskie objawiło?* 2 On wyrósł przed nami jak młode drzewo i jakby korzeń* z wyschniętej ziemi. Nie miał On wdzięku ani też blasku, aby na Niego popatrzeć, ani wyglądu, by się nam podobał. 3 Wzgardzony i odepchnięty przez ludzi, Mąż boleści, oswojony z cierpieniem, jak ktoś, przed kim się twarze zakrywa*, wzgardzony tak, iż mieliśmy Go za nic. 4 Lecz On się obarczył naszym cierpieniem, On dźwigał nasze boleści*, a myśmy Go za skazańca* uznali, chłostanego przez Boga i zdeptanego. 5 Lecz On był przebity za nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. Spadła Nań chłosta zbawienna dla nas, a w Jego ranach jest nasze zdrowie*. 6 Wszyscyśmy pobłądzili jak owce, każdy z nas się obrócił ku własnej drodze*, a Pan zwalił na Niego winy nas wszystkich. 7 * Dręczono Go, lecz sam się dał gnębić, nawet nie otworzył ust swoich. Jak baranek na rzeź prowadzony, jak owca niema wobec strzygących ją, tak On nie otworzył ust swoich. 8 Po udręce i sądzie został usunięty*; a kto się przejmuje Jego losem?* Tak! Zgładzono Go z krainy żyjących; za grzechy mego ludu* został zbity na śmierć. 9 Grób Mu wyznaczono między bezbożnymi, i w śmierci swej był [na równi] z bogaczem*, chociaż nikomu nie wyrządził krzywdy i w Jego ustach kłamstwo nie postało. 10 Spodobało się Panu zmiażdżyć Go cierpieniem. Jeśli On wyda swe życie na ofiarę za grzechy, ujrzy potomstwo, dni swe przedłuży*, a wola Pańska spełni się przez Niego. 11 Po udrękach swej duszy, ujrzy światło* i nim się nasyci. Zacny mój Sługa usprawiedliwi wielu, ich nieprawości On sam dźwigać będzie. 12 Dlatego w nagrodę przydzielę Mu tłumy, i posiądzie możnych jako zdobycz, za to, że Siebie na śmierć ofiarował i policzony został pomiędzy przestępców*. A On poniósł grzechy wielu, i oręduje za przestępcami.
Przypisy
40,1 - Część druga Księgi Izajasza (rozdz. 40-55), z których jedne pocieszają naród izraelski, będący w niewoli babilońskiej, opisem i zapowiedzią wyzwolenia, radosnego powrotu do ojczyzny i odnowienia narodu, Jerozolimy i świątyni, inne wysławiają przymioty Boże, zwłaszcza w przeciwieństwie do bożków pogańskich. Jahwe okaże swą wszechmoc i miłosierdzie nad Izraelem jako jego Stwórca, Pan i Zbawca, używając Cyrusa jako narzędzia dla dokonania dzieła wyzwolenia narodu wybranego. Odnowienie narodu i Świętego Miasta po powrocie z niewoli jest obrazem innego, wspanialszego odnowienia w epoce mesjańskiej. Stąd też opisy i zapowiedzi chwalebnego królestwa Bożego w Izraelu wykraczają często poza historyczne ramy VI i V w. przed Chr., a odnoszą się do czasów mesjańskich i malują różne warunki i okoliczności, jakie się urzeczywistniają w królestwie mesjańskim. Do tych ostatnich trzeba na pewno zaliczyć pieśni o Słudze Pańskim.52,6 - Doświadczalne poznanie imienia Bożego oznacza doznanie obecności i opieki Bożej (por. Iz 49,26). Bóg, wzywany przez Izraela na pomoc, natychmiast z nią spieszy. Wlg tłumacząc: "że to Ja sam, który mówiłem, oto jestem", czyni aluzję do konkretnej obietnicy Bożej (por. Wj 3,12.14; Wj 19,4nn; Wj 20,20-24; Wj 33,14-20).
52,7 - Dalszy ciąg poematu malującego wyzwolenie Jerozolimy i Izraela, przerwanego w wierszu 2. Już nie jakiś ziemski król, ale sam Pan Bóg ma królować z Syjonu nad całą ziemią. Idea króla i królestwa mesjańskiego, częsta u proroków i w psalmach "królewskich": Iz 24,23; Iz 43,15; Jr 3,17; Jr 8,19; Ez 20,33; Ab 0,21; Mi 2,13; Mi 4,7; So 3,15; Za 14,9; Ps 47[46]; Ps 96[95]-99[98]. Sam wiersz 7 stosuje się do Apostołów (por. Rz 10,15).
52,11 - Tj. Babilonu. Por. Jr 51,45; 2 Kor 6,17; Ap 18,4.
52,12 - Inaczej niż przy wyjściu z Egiptu (por. Wj 12,11.31-34.39; Wj 14,5-14).
52,13 - (Iz 52,13-53,12) - Zob. przyp. do Iz 42,1-9. Ma ona formę pewnego dialogu: najpierw jest wypowiedź Pana: Iz 52,13; potem słowa królów pogańskich: w. 14n; wreszcie same narody opisują cierpienia i los Sługi Pańskiego: Iz 53,1-10; na koniec nowa wypowiedź Pana: Iz 53,11n.
52,13 - "Wyrośnie bardzo" - por. J 12,32; Ef 1,20n; Flp 2,9.
52,14 - Taki był Jezus w męce. Por. Mt 27,29-31; J 19,5.
52,15 - Por. Rz 15,21.
53,1 - Por. J 12,38; Rz 10,16.
53,2 - Obraz użyty już w Iz 11,1 na oznaczenie Mesjasza. Opis Iz 53,2-9 porównany z Ps 22[21],7n, doskonale maluje proroczo mękę Chrystusa.
53,3 - Ze zgrozy, jak przed trędowatym.
53,4 - "Dźwigał nasze boleści" - bardzo ważna i po raz pierwszy w pismach ST występująca idea o zastępczym zadośćuczynieniu, odpokutowaniu Sługi Pańskiego za cudze, tj. za winy wszystkich ludzi. Por. Mt 8,17. "Skazańca" - hebr. wyrażenie "skaranego i dotkniętego przez Boga" zdaje się tu oznaczać trędowatego (por. Kpł 13; 2 Krl 15,5); tak też Wlg, Wujek.
53,5 - Myśl i słowa zastosowane w NT do Chrystusa i do nas: por. Rz 4,25; 2 Kor 5,21; Ga 3,13; 1 P 2,24.
53,6 - Por. Ez 34; 1 P 2,25.
53,7 - Obraz w pełni stosuje się do Chrystusa: por. Mt 26,63; J 1,29; Dz 8,32n. Wlg inaczej ma wiersz 7a: "Ofiarowan jest, bo sam chciał".
53,8 - Myśl tego tekstu skażonego i różnie przekładanego jest następująca: Sługa Pański przeszedł więzienie i sąd, który Go skazał na śmierć; wyrok wykonano. Z ludzi zaś współczesnych Słudze nikt się nie przejmuje Jego sprawą i losem ani nie dba o niego w czasie i po wyroku sądowym. Sługa Pański zaś został zgładzony za grzechy ludzkie. O tym mówią jeszcze w. 10 i 12; - "Usunięty" - inny przekład możliwy: "Poprzez udrękę i sąd sprzątnięto go"; według Wlg: "Z ucisku [więzów] i z sądu został porwany [na śmierć]"; - "Jego losem" - poprawka. Hebr. ma: "pokoleniem", LXX i Wlg czytają: "Rodzaj Jego kto wypowie?", i stąd wielu dawniejszych komentatorów wyjaśniało tekst o narodzeniu Chrystusa, już to Boskim, odwiecznym z Boga Ojca, już to ludzkim, doczesnym z Najświętszej Maryi Panny. Wyraz hebr. jednak tu użyty nie posiada takiego znaczenia. Inni popr. na "sprawą"; - "Za grzechy mego ludu" - słowa wyrażające osobistą myśl proroka. Niektórzy popr. za tekstem z Qumran na "Jego ludu", tj. Pana, lub "grzechy nasze".
53,9 - Tekst skażony. Można przełożyć: "Urządzono mu pogrzeb razem z łotrami [pomiędzy bezbożnymi], lecz grób jego był z bogaczami" (por. Iz qumrański); lub: "i grób Jego był ze złoczyńcami", bo często w tekstach biblijnych bogacz jest synonimem człowieka złego, występnego. Albo stosując lekką poprawkę tego wyrazu, można czytać: "w śmierci swej był na równi [zrównany] ze złoczyńcami". Sprawdziło się to na Jezusie. Por. Mt 27,38.60 par.; 1 P 2,22.
53,10 - Nagroda dla Sługi Pańskiego za poniesioną mękę i śmierć ekspiacyjną obejmuje: 1. liczne potomstwo i nowe życie wieczne (długowieczność) oraz światłość i szczęście (w. 11); 2. władzę królewską nad wszystkimi ludźmi (w. 12). Liczne potomstwo w odniesieniu do Chrystusa to wszyscy odkupieni i zbawieni przez Niego, Jego Kościół.
53,11 - Dod. wg LXX i tekstu z Qumran. Brak w hebr.
53,12 - Por. Mk 15,28; Łk 22,37; Łk 23,34; J 1,29; J 19,18.
